گذرنامه در گذر تاریخ
توسط
تاریخچه ای از گذرنامه را در این مقاله بررسی می‌کنیم:
گذرنامه‌های باستانی
اردشیر یکم هخامنشی نحمیا ساقی خود را به فرمانداری یهودیه منصوب کرده و برای تضمین امنیت او در طول این سفر یک گذرنامه به او می‌دهد. اردشیر در این برگه به حاکمان سرزمین‌هایی که در طول مسیر سفر نحمیا قرار دارند اعلام می‌کند که این شخص تحت امر من است و از آنها می‌خواهد که اجازه سفر را به او بدهند. نحمیا به یهودیه می‌رسد و معبد اورشلیم را بازسازی می‌کند.
این اولین گزارش تاریخی از گذرنامه یا پاسپورت است که در کتاب نحمیا: آیه 7 تا 9 از باب دوم (از مجموعه کتب مقدس یهودیان و مسیحیان) آمده است.
گذرنامه‌های امروزی هم در واقع همان چیزی را بیان می‌کنند که در گذرنامه نحمیا آمده بود. یک حکومت به حکومت دیگری اعلام می‌کند دارنده این گذرنامه از اتباع من است و از آن حکومت می‌خواهد رعایت ایمنی و سلامتی او را بکنند.
احتمالا از زمانی که جوامع بشری صاحب چیزی به عنوان حکومت در قلمرو یک سرزمین مشخص شدند، گذرنامه یا چیزهایی شبیه به آن هم پا به عرصه وجود گذاشت.
در چین باستان از دوران امپراتوری هان غربی گذرنامه رایج شد. چینی‌ها این گذرنامه‌ها را جوان می‌نامیدند. در گذرنامه‌های چینی سن و قد و مشخصات ظاهری دارنده گذرنامه درج می‌شد و داشتن آن برای عبور از ایست بازرسی‌ها لازم بود.
در دوران خلافت اسلامی هم برگه‌ای به نام برائه برای سفر به مناطق مختلف حکومت خلیفه لازم بود. برگه برائه به افرادی داده می‌شد که مالیات خود را می‌پرداختند. یعنی مسلمانان باید زکات و غیرمسلمانان باید جزیه را می‌پرداختند تا این مجوز را دریافت کنند.
تولد گذرنامه مدرن
برخی تاریخ‌دانان معتقدند که هنری پنجم پادشاه بریتانیا اولین پاسپورتهای مدرن را صادر کرد. این پاسپورتها برای کمک به اتباع انگلیسی در کشورهای دیگر صادر می‌شد. پارلمان انگلیس در قانونی که سال 1414 تصویب شده به این پاسپورتها اشاره کرده بود.
لویی چهاردهم پادشاه فرانسه نقش مهمی در رواج گذرنامه داشت. لویی گذرنامه‌ها را امضا کرده و به اشخاص مورد علاقه خود می‌داد. این گذرنامه‌ها در فرانسوی passe port نامیده می‌شدند. معنی تحت‌اللفظی این کلمه «گذر کردن از یک بندر» است. اما چرا بندر؟ چون در آن هنگام بیشتر سفرهای بین‌المللی با کشتی و از طریق بنادر انجام می‌شد. واژه پاسپورت از همین دوران برای گذرنامه پذیرفته و رایج شد. لویی چهاردهم 72 سال تمام از 1643 تا 1715 بر نیرومندترین کشور دنیا در آن دوران حکومت کرد. تا یک قرن بعد از پایان عصر لویی چهاردهم تقریبا تمام کشورهای اروپایی سیستمی برای صدور پاسپورت ترتیب دادند. ویزا هم کم کم در کنار پاسپورت رایج شد. کشورها همانطور که برای اتباع خود در کشور خارجی درخواست امنیت می‌کردند، برای ورود افراد خارجی به کشور خود نیز مجوزی صادر می‌کردند.
دنیای بدون گذرنامه
آیا می‌توانید دنیایی بدون پاسپورت و ویزا را تصور کنید؟ خط آهن و قطار در نیمه دوم قرن نوزدهم چیزی نمانده بوده که پاسپورت و ویزا را برای همیشه به خاطرات تاریخ بسپارند. با افزایش خطوط ریلی تعداد مسافرتها بین کشورهای اروپایی به شدت افزایش یافت. در این شرایط کنترل پاسپورت و ویزا بسیار مشکل شده بود. فرانسه راه حل جالبی را انتخاب کرد. فرانسوی‌ها صدور پاسپورت و ویزا را متوقف کردند و کشورهای دیگر اروپایی هم دنباله‌رو آنها شدند. در 1914 سالی که جنگ جهانی اول اروپا را فرا گرفت عملا در هیچ جای اروپا از پاسپورت استفاده نمی‌شد. اما جنگ به معنی شروع محدودیتهای عبور و مرور و افزایش خطرات امنیتی بود. بنابراین پاسپورت و ویزا دوباره احیا شدند.
شاید مطالعه این مطالب هم برای شما جذاب باشد:
- کشتی می‌فلاور، نماد مهاجرت به آمریکا
- پیدایش دانشگاه؛ از مدارس کاتولیک تا آکسفورد و کمبریج
- پاسپورت تقلبی به چه قیمتی؟
- پاسپورت ارزان با اثبات تابعیت نژادی
گذرنامه‌های امروزی
در سال 1920 جامعه ملل کنفرانسی در پاریس برای تعیین شرایط پاسپورت و تشریفات ورود و خروج از مرزها برگزار کرد. چندین کنفرانس با موضوع مشابه هم در سال‌های بعد برگزار شد اما جامعه ملل و سازمان ملل هیچکدام موفق به تعیین استانداردادهای بین‌المللی برای پاسپورت نشدند. تا اینکه سازمان بین‌المللی هواپیمایی (ایکائو) در دهه 1980 استانداردهایی را برای پاسپورت تعیین کرد. سند ۹۳۰۳ ایکائو به استانداردسازی گذرنامه‌های ماشین‌خوانا پرداخت. در گذرنامه‌های ماشین‌خوانا اطلاعات هویتی مسافر به صورت نویسه‌های نوری کدبندی شده و توسط ماشین قابل خواندن است. کشورهای زیادی از آن زمان شروع به صدور اسناد مسافرتی ماشین‌خوانا کردند. این گذرنامه‌ها موجب افزایش سرعت و دقت مأموران مهاجرتی در رسیدگی به امور مسافران و کنترل آنان در بدو ورود به کشور شدند.
در یکصد سال اخیر صدور پاسپورت در همه کشورهای دنیا رایج و همراه داشتن آن برای سفرهای خارجی ضروری شد. حتی واتیکان که هیچ نوع کنترل مهاجرتی ندارد هم پاسپورت صادر کرده و پاپ همواره «پاسپورت شماره 1» را همراه خود دارد. امروزه پاسپورتها شکل‌های ظاهری متفاوتی دارند. پاسپورت نیکاراگوئه (کشور کوچکی در آمریکای مرکزی) یکی از پیچیده‌ترین پاسپورتها را صادر می‌کند که از 89 ویژگی امنیتی مختلف در آن استفاده شده تا امکان جعل آن به حداقل برسد. اعتبار پاسپورتها هم به لحاظ تسهیل در سفر و فعالیت در کشورهای دیگر متفاوت است. مدت اعتبار گذرنامه از تاریخ صدور هم در کشورهای مختلف متفاوت است و بیشتر کشورها زمانی بین 5 تا 10 سال را برای تجدید اعتبار گذرنامه در نظر گرفته‌اند.
تاریخچه گذرنامه در اینجا به پایان نمی‌رسد. مرحله بعدی در تکامل پاسپورت ورود اطلاعات بیومتریک و تعبیه میکروچیپها در پاسپورتهای جدید است. شرکت اپل اخیرا برنامه‌ای برای حذف پاسپورت کاغذی را آغاز کرده است. به این صورت که اطلاعات هویتی مسافر در داخل گوشی آیفون یا دیگر ابزارهای ارتباطی تکنولوژیک همراه او وارد شده و قابلیت ارسال و تایید برای مقامات مربوطه را داشته باشد.
مخاطبین عزیز وبسایت راهی برای بهره مندی از مشاوره تخصصی کارشناسان حقوق مهاجرت ما کافیست فرم درخواست مشاوره رایگان را در وبسایت ما تکمیل کنید تا کارشناسان ما با شما تماس بگیرند.
